هر پدر و مادری دوست دارد فرزندانی مودب و با اخلاق خوب داشته باشد. اما همه ما این را می‌دانیم که کودکان همه چیز را با تقلید کردن یاد می‌گیرند. بخصوص تقلید از پدر و مادر! بنابراین نمی‌توانید این ویژگی مهم یعنی «با ادب بودن» را اول در خودتان نادیده بگیرید و انتظار داشته باشید که کودکان با ادب باشند و به دیگران احترام بگذارند. کودکان دوست دارند همه چیز را مثل « مامان و بابا» انجام دهند و از همان کودکی تمایل دارند مانند « آدم بزرگ‌ها» رفتار کنند.
تربیت کودک باادب نیازمند به رویکردی منسجم و هدفمند است. والدین باید الگوی همان رفتاری باشند که می‌خواهند بازتاب آن را در کودک خود مشاهده کنند. رفتارهایی کاملا ساده مانند بیان «لطفا» یا « ممنونم» یکی از ابتدایی‌ترین روش‌ها برای آموزش رفتار صحیح به کودکان است. اما برای اینکه بیشتر به این موضوع بپردازیم به سراغ بهترین روش‌های آموزش ادب و احترام به دیگران رفته‌ایم تا با بررسی آنها بتوانیم کودک خود را با ادب تربیت کنیم. پس تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
الگوی همان کسی باشیم که می‌خواهیم در کودک خود ببینیم
همان‌طور که در ابتدا اشاره کردیم، برای اینکه کودک بااخلاق و باادبی را پرورش دهید، ابتدا باید خودتان یک الگوی خوب باشید. زیرا کودکان از طریق مشاهده و تقلید یاد می‌گیرند و به همین دلیل شما باید هر آنچه را که می‌خواهید به کودک آموزش دهید، با رفتار خود به او نشان دهید. در ادامه به چند روش کاربردی اشاره خواهیم کرد.
مودبانه صحبت کنید: مودبانه صحبت کردن آسان‌تری راهی است که می‌توان الگوی آن را به کودک خود انتقال دهید. زیرا کودک با کلمات و جملات با شما ارتباط برقرار می‌کند و کلام شما با هر لحنی تأثیر مستقیم بر روی ذهنیت او می‌گذارد. زمانی که هنگام درخواست چیزی یا هنگام ابراز قدردانی از عبارت‌های مانند «لطفا» یا «ممنونم» استفاده می‌کنید، کودک متوجه می‌شود که این راه مناسب‌ترین گزینه برای ارتباط برقرار کردن با دیگران است. پس اگر خودتان از این عبارت‌ها استفاده نکنید، نمی‌توانید از کودک خود انتظار داشته باشید که از این عبارت‌ها استفاده کند. شما به عنوان والد باید صبور باشید و این الگوهای رفتاری را با حوصله ادامه دهید، تا زمانی که درون کودک و حتی خودتان تبدیل به یک عادت همیشگی شود.
احترام بگذارید: رفتار محترمانه با افراد مفهوم احترام را به کودکتان نشان می‌دهد. اگر شما با دیگران رفتار مناسبی نداشته باشید، او نیز نمی‌تواند الگوی درستی برای برخورد با دیگران داشته باشد. رفتارهای محترمانه مثل گوش دادن فعال، همدلی، حفظ تماس چشمی حین حرف زدن با دیگران یکی از راه‌های احترام گذاشتن به دیگران است. حتی این رفتار را به طور مستقیم به کودک خود نشان دهید و احساسات او را حین صحبت با او جدی بگیرید.
اخلاق خوب را تمرین کنید: اخلاق خوب بخش مهمی از آداب اجتماعی است و نشان دهنده توجه به دیگران است. آموزش رفتارهای اساسی مانند گفتن «لطفا» و :متشکرم»، در را برای کسی باز نگه داشتن و صبور بودن هنگام صحبت دیگران از جمله رفتارهایی است که حس ادب و توجه به دیگران را در کودک شما نهادینه می‌کند.
اصول انسانی و معنوی را به کودک خود آموزش دهیم
آموزش معنوی و یا به عبارتی آموزش ویژگی‌های انسانی نقش بسزایی در تربیت کودکان ایفا می‌کند. زمانی که والدین با صفاتی همچون مانند مهربانی، شفقت و احترام با دیگران رفتار می‌کنند. این ویژگی‌ها را به عنوان یک ارزش انسانی به کودک خود می‌آموزند. ارزش‌هایی که برای پرورش اخلاق خوب و ادب در کودکان ضروری است.
به کودکان خود یاد دهید بابت داشته‌های خود قدردان باشند و این حس قدردانی را ابراز کنند. مثلا اگر کسی به کودک شما هدیه‌ای می‌دهد از او بخواهید تشکر کند. یا اگر کار مثبتی انجام می‌دهد خود شما نیز از او قدردانی کنید. آموزش این اصول اهمیت همدلی و درک دیگران را نیز به کودک نشان می‌دهد. با قرار دادن خود به جای دیگران، کودکان یاد می‌گیرند که نسبت به همه با ملاحظه و محترمانه رفتار کنند. این به آنها کمک می‌کند تا مهارت‌های ارتباطی خوبی را توسعه دهند. آموزش‌های معنوی و انسانی احساس مسئولیت کودک نسبت به جامعه و محیط زیست را نیز افزایش می‌دهد. زیرا کودک می‌فهمد که باید از دیگران و کره زمین مراقبت کند و رفتاری که به آنها آسیب می‌زند را انجام ندهد.
از تمرین‌های عملی استفاده کنید
تمرین‌های عملی یکی از کاربردی‌ترین و شاید جذاب‌ترین روش‌ها برای آموزش ادب و احترام به کودکان است. این روش‌ها بسیار ساده هستند و بسیاری از آنها در زندگی روزمره اتفاق می‌افتند. در ادامه به مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم:
نقش آفرینی: شاید این راهکار برای برخی والدین جدید و عجیب به نظر برسد. اما کودکان عاشق آن هستند و تقریبا در طول روز آن را انجام می‌دهند. کودکان دوست دارند رفتارهای بزرگسالانه را بازی‌های کودکانه خود تقلید کنند و چه بهتر که شما بتوانید از این موقعیت استفاده کنید. به عنوان مثال یک سناریو در نظر بگیرید که در آن شما مهمان و کودک میزبان شماست. در این بازی می‌توانید به کودک خود یاد دهید که چطور به مهمانان خوش آمد بگوید یا چطور به شیوه‌ای دوستانه یا مودبانه با شما صحبت کند. این روش علاوه بر اینکه برای کودکتان سرگرم کننده خواهد بود، سرعت یادگیری را نیز افزایش می‌دهد.
آداب و رسوم هنگام غذا خوردن: آموزش آداب مخصوص غذا خوردن یکی دیگر از تمرین‌های عملی مهم برای آموزش ادب و رفتار مناسب است. نحوه سفره چیدن، استفاده صحیح از ظروف غذا و درخواست مودبانه برای درخواست غذا را به کودک خود آموزش دهید. به او یاد دهید چگونه از قاشق یا چنگال حین خوردن غذا استفاده کند. تمرین غذا خوردن در محیط‌های عمومی مثل رستوران‌ها یا کافه نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. مثلا به او یاد بدهید که در محیط‌های عمومی نباید با صدای بلند حرف بزند یا حریم خصوصی دیگران را بهم بزند. در نظر داشته باشید که تمام این آموزش‌ها باید با آرامش و رفتار صمیمانه انجام شود.
به اشتراک گذاشتن و نوبت گرفتن: این مهارت‌ها ممکن است ساده به نظر برسند، اما جنبه‌های مهم اجتماعی شدن و توسعه همدلی هستند. با آموزش به اشتراک گذاشتن اسباب‌بازی‌ها با دیگران و رعایت نوبت در حین بازی‌ها یا فعالیت‌ها، می‌توانید به او کمک کنید تا یاد بگیرد چگونه با دیگران همکاری کند و اهمیت بخشیدن و چیزی گرفتن در روابط را درک کند.
زبان مودبانه: تشویق فرزندتان به استفاده از زبان مودبانه مانند «ببخشید»، «ممکن است» و «متاسفم» به او کمک می‌کند تا با احترام و کلمات مثبت با دیگران ارتباط برقرار کند. این مهارت نه تنها آنها را دوست داشتنی‌تر می‌کند، بلکه از سوء تفاهم‌ها و درگیری‌ها نیز جلوگیری می‌کند.
تاثیرگذاری کلام را به کودک خود آموزش دهید
استفاده از کلمات مودبانه نیز محیط مثبتی را برای رشد و یادگیری کودکان ایجاد می‌کند. این به آنها کمک می‌کند تاثیر کلماتشان بر دیگران را درک کنند و آنها را تشویق می‌کند قبل از صحبت کردن فکر کنند. کودکانی که یاد می‌گیرند مودبانه صحبت کنند، با احساسات دیگران همدلی بیشتری دارند. کلمات مودبانه و تقویت مثبت، مانند «آفرین» یا «درست انجام دادی» اعتماد به نفس و عزت نفس آنها را افزایش می‌دهد و در عین حال انگیزه ای برای ادامه تلاش ایجاد می‌کند.
به غیر از آموزش اصول اولیه، مانند گفتن «لطفا» و «متشکرم»، آموزش اثربخشی کلمات، طیف گسترده ای از مهارت های زبانی، از جمله نحوه برقراری ارتباط موثر، واضح و مختصر بودن، و استفاده از لحن و زبان بدن مناسب را در بر می‌گیرد. ارتباط صحیح به کودکان این امکان را فراهم می‌سازد که نظرات و نگرانی‌های خود را به شیوه ای آرام و کنترل شده بیان کنند. آنها یاد می‌گیرند فعالانه گوش کنند، علاقه واقعی خود را نشان دهند و به طور مناسب پاسخ دهند.
به کودک خود پاداش دهید
پاداش دادن به کودک یکی دیگر از راه‌های موثر برای پرورش رفتار مودبانه در اوست. زمانی که کودک به خاطر رفتار مناسبش پاداش دریافت کند، متوجه ارزشمندی رفتارش می‌شود و برای ادامه این رفتار انگیزه می‌گیرد. البته لازم نیست همیشه از روش پاداش دادن استفاده کنید. گاهی تشویق و تمجید نیز می‌تواند به عنوان یک پاداش عمل کند. در ادامه چند روش کاربردی در این زمینه را مطرح کرده‌ایم:
تعریف و تمجید: زمانی که از کودک خود به دلیل رفتار خوب و مودبانه‌اش تعریف می‌کنید، آن رفتار در ذهن کودک یک عمل مثبت تلقی می‌شود. مثلا می‌توانید به کودک خود بگویید: « من واقعا از اینکه از کلمه «لطفا» استفاده کردی خیلی ازت ممنونم» یا « ازت ممنونم که با صبر و حوصله داخل صف ایستادی و نوبت رو رعایت کردی»
برای تقویت رفتارهای مثبت از هدیه‌های کوچک استفاده کنید: پاداش‌های کوچک نیز می‌تواند رفتارهای خوب را در ذهن کودک تثبیت کند و همیشه حس خوبی نسبت به انجام دادن آنها داشته باشد. این هدیه می‌تواند یک استیکر، یک خوراکی یا حتی یک گردش کوچک باشد.
نتیجه‌گیری
در این مطلب به بررسی بهترین روش‌های آموزش ادب به کودکان پرداختیم. فراموش نکنید که قبل از آموزش هر چیزی، این شما هستید که در نهایت الگوی فرزندانتان هستید. هر آنچه را که می‌خواهید به کودک خود یاد بدهید، ابتدا در خودتان آن را بروز دهید و الگوی مناسبی برای فرزندتان باشید. در کنار آن، از تمرین‌های عملی استفاده کنید، برای کودک خود زمان بگذارید و از بابت رفتار مناسبش تمجید کنید.