جنسیت و رده سنی
اسباب بازی تقویت هوش کودک
اسباب بازی تقویت مهارت کودک
بازیهای فکری شاید در ابتدا فقط یک بازی ساده به نظر برسند، اما در اصل ابزارهای ابتدایی کوچکی هستند که کودک را برای نقشهای مهمتر در آینده آماده میکنند. زمانی که کودکان با دوستان خود یک بازی فکر انجام میدهند، چه اتفاقی در حال رخ دادن است؟ کودک در حال تعامل با کودکان دیگر است. کودک در حال حل کردن یک چالش است. ذهن او به دنبال برنده شدن و پیشرفت است. رقابت سالم را یاد میگیرد و در نهایت با احساس شادی و سرگرمی، ذهن خلاقتری را در خود پرورش میدهد. حال تصور کنید که هر کدام از اینها چه تأثیری در آینده او خواهد داشت. جالب است نه؟ بنابراین از کنار بازیهای فکری به راحتی نگذرید و سعی کنید بهترین بازیها را برای فرزند خود فراهم کنید. در ادامه این مطلب قصد داریم به معرفی انواع بازیهای فکری جذاب و مفید برای کودکان بپردازیم و با ویژگیهای هر کدام آشنا شویم.
بازیهای حافظه همانطور که از نامشان پیداست برای تقویت حافظه کودکان طراحی شده است. بسیاری از این بازیها برای بزرگسالان نیز جذاب و مفید خواهد بود. در بازیهای حافظه، کودک باید الگوها و توالیهای خاصی را در ذهن بسپارد و بتواند ارتباط بین مفاهیم مختلف را حفظ کند. همه چیز بر روی حفظ کردن تمرکز دارد و معمولا بازیها به صورتی طراحی میشوند که کودک باید برای ادامه روند بازی، چیزهای مختلفی را در ذهن خود به خاطر بسپارد.
بازی تطبیق حافظه: این بازی یکی از بازیهای کلاسیک بوده که احتمالا نسلهای قبلی نیز با آن آشنا هستند. بازی تطبیق حافظه هم به صورت نسخه آنلاین و هم به صورت نسخه فیزیکی موجود است. در نسخههای آنلاین که به صورت اپلیکیشن یا بازی آنلاین ارائه شده مجموعهای از تصاویر مختلف به کودک نمایش داده میشود که در آن تصاویر دو به دو باهم مشابه هستند. سپس تصاویر محو میشوند و کودک باید جای هر دو تصویر مشابه با هم را حدس بزند. این بازی به صورت فیزیکی از طریق فلش کارتها نیز انجام میشود.
بازی تمرکز: این بازی شبیه به بازی تطبیق حافظه بوده اما با این تفاوت که کودک باید به جای برگرداندن دو کارت در یک زمان، هر بار یک کارت را برگرداند و سپس سعی کند مکان آن را به خاطر بیاورد. این بازی را میتوان با فلش کارتها نیز انجام داد.
بازی معلم میگه: این بازی اسمهای مختلفی دارد و به صورت گروهی انجام میشود. در این روش کودکان به شکل دایره دور هم جمع میشوند و نفر اول (مثلا معلم) کاری را با دستش انجام میدهد و حرف میزند. مثلا میگوید «کلاه من قرمز است» و دست به بینیاش میزند. سپس کودک بعدی باید بگوید: معلم میگوید کلاه من قرمز است و کودک نیز باید دست به بینیاش بزند. سپس کودک باید جمله و حرکت خودش را به بازی اضافه کند و نفر بعدی جمله و حرکت دو نفر قبل از خودش را تکرار کند. این بازی میتواند به صورت ساده تر یعنی فقط با جمله یا حرکت یا به صورت پیچیدهتر همراه با چیزهای دیگر مثل اضافه کردن یک آوا انجام شود.
بازی زنجیره کلمات: در این بازی یک بازیکن کلمهای را میگوید و بازیکن بعدی باید کلمه جدیدی که با حرف آخر کلمه قبلی شروع میشود را بگوید. مثلا کودک اول میگوید « مارمولک» کودک بعدی باید یک حیوان با حرف آخر آن بگوید. مثلا: «کوسه» . این بازی میتواند درباره موضوعات مختلف مثل حیوانات، نام دختر و پسر، اشیاء و غیره باشد.
شاید در اولین برخورد کودک با مفاهیم ریاضی، این علم کمی برایش خشک و خسته کننده به نظر برسد. بخصوص اینکه در کتابهای درسی زیاد از روشهای جذاب و سرگرم کننده برای آموزش ریاضی استفاده نمیشود. به همین خاطر بازیهای متنوعی طراحی شدهاند تا با روشی جذاب و سرگرم کننده ریاضی را به کودکان آموزش دهند. بازیهایی مانند پازلهای چوبی برای یادگیری اعداد، بازیهای کارتی، رومیزی یا بازیهای آنلاین از جمله بازیهای جذاب برای آموزش ریاضی محسوب میشوند. این بازیها علاوه بر آموزش علم ریاضی، مهارت تفکر انتقادی و توانایی حل مسئله را در کودک تقویت میکند. در ادامه با چند نمونه از این بازیها آشنا میشویم.
بازی شکارچی: اشکال مختلف را در اطراف خانه یا کلاس درس مخفی کنید و لیستی از اشکال را به کودکان بدهید (مانند مثلث، دایره، مربع و غیره). همانطور که هر شکل را پیدا میکنند، میتوانند آن را از لیست خود علامت گذاری کنند. این بازی به کودکان کمک میکند تا اشکال مختلف را بشناسند
بازی تخته چوبی: این بازی برای کودکان خردسال طراحی شده و از یک تخته چوبی پازل مانند با مهرههای مختلف تشکیل شده است. کودک باید سعی کند مهرههایی که به شکل اعداد یا اشکال هندسی هستند را در حفرههای متناسب با خودش در روی تخته قرار دهد. بهتر است والدین هنگام بازی با کودک خود همراهی کنند و نام هر عدد را به او آموزش بدهند.
جعبه ریاضی چوب و خط و حروف و اعداد
این جعبه از یک ساختار آهنربایی برخوردار است و چوبهای رنگارنگ و اعداد و حروف مختلف را میتوان بر روی تخته چسباند و بازیهای مختلفی انجام داد. کودکان با این چوبهای سرگرم کننده میتوانند با مفاهیمی همچون ضرب و تقسیم و جمع و تفریق آشنا شوند.
بازیهای ریاضی، تفکر استراتژیک کودکان را تقویت ميکند و آنها میتوانند برای مسائل مختلف راهکارهای مناسبی را پیدا کنند. همچنین نوعی فعالیت کمک آموزشی محسوب میشود و کودک با انجام آنها مطالب درسی خود را بهتر یاد میگیرد.
بازیهای الفبا و زبان به بازیهایی گفته میشود که کودک را با حروف، صداها، کلمات و جملات آشنا میکند. این نوع بازیها مهارتهای زبانی، تواناییهای شناختی و تعامل اجتماعی کودکان را تقویت کرده و تأثیر مثبتی بر روی رشد آنها میگذارد. کودکان با انجام بازیهای مربوط به الفبا و زبان میتوانند حروف را تشخیص دهند و واژگان و دستور زبان خود را تقویت کنند. از آنجایی که مهارت ارتباط کلامی یکی از مهارتهای بسیار مهم برای رشد کودکان محسوب میشود، انجام این بازیها بسیار حائز اهمیت است. زیرا کودک هر چه بیشتر با زبان و کلمات آشنا شود، بهتر میتواند خود را بروز دهد و خواستههای خود را بیان کند.
بازی لمس حروف: در این بازی باید حروف الفبا را به صورت اشکال چوبی تهیه کنید. سپس چشم کودک را ببندید و از او بخواهید چوبها را لمس کند و بگوید این چه حرفی است. این بازی تمرین جذابی برای یادگیری الفبا بوده و علاوه بر این حس لامسه و تمرکز او را نیز تقویت میکند.
بازی ساخت کلمه: در این بازی میتوانید حروف مختلف را مقابل کودک خود قرار دهید و از او بخواهید با این حروف، کلمات مختلف بسازد. این بازی برای تقویت قوه تخیل و مهارتهای فکری و حل مسئله او بسیار مفید خواهد بود.
بازی جمع آوری حروف اول: این بازی را میتوان به صورت فردی یا گروهی انجام داد و برای گروه سنی ۶ تا ۷ سال مناسب است. در این بازی باید همه ۳۲ حرف الفبا را داخل یک کیسه بریزید و از هر کودک بخواهید یکی از آنها را بیرون بیاورد. سپس باید هر چیزی که در اطرفش با آن حرف شروع میشود را نشان دهد.
بازیهای استراتژیک بازیهایی هستند که کودکان را به فکر وا میدارد و ذهن آنها را ترغیب به برنامهریزی میکند. زمانی که کودک این نوع بازیها را انجام دهد، میتواند چالشها و مسائلی که با آن رو به رو میشود را حل کند. همچنین این نوع بازیها به کودک کمک میکند آینده و نتایج برخی اتفاقها را بهتر پیشبینی کند و تواناییاش را برای تصمیمگیری آگاهانه و مدیریت موقعیتهای پیچیده بهبود میبخشد. علاوه بر این، بازیهای استراتژیک باعث تقویت حافظه، توجه و تمرکز کودک میشود.
شطرنج
بدون شک یکی استراتژیکترین بازیهای دنیا شطرنج است. شطرنج یک بازی قدیمی و کلاسیک بوده که بازیکن باید با تصمیمات استراتژیک و پیش بینی حرکات رقیب، مهرههای خود را حرکت دهد. این بازی مهارت تمرکز و تصمیمگیری کودکان را تا حد زیادی افزایش میدهد.
بازی فکری مونوپولی
یکی از نمونههای جذاب بازی استراتژیک بازی مونوپولی است. این یک بازی کلاسیک و قدیمی بوده که قدرت ذهنی و هوش هیجانی افراد را به چالش میکشد. علاوه بر کودکان و نوجوانان، بزرگسالان نیز به این بازی علاقه دارند. با انجام این بازی مهارت معامله کردن، قدرت مذاکره، مهارت ریسک پذیری و سرمایهگذاری در کودکان تقویت میشود.
بازی ریسک
ریسک یک بازی رومیزی است که در آن بازیکنان به نوبت به سرزمینهای حریف حمله کرده و از سرزمین خود دفاع میکنند و سعی میکنند نقشه جهان را فتح کنند. این بازی برای کودکان ۱۰ سال به بالا طراحی شده است.
بازیهای شبیهسازی ژانری از بازیهای آنلاین هستند که بازیکنان با انجام آنها میتوانند فعالیتها و موقعیتهای مختلف دنیای واقعی مانند رانندگی با ماشین یا مدیریت یک شهر مجازی را شبیهسازی کنند. این بازیها میتوانند تاثیرات مثبت و منفی بر رشد کودکان داشته باشند. از یک طرف، به کودک میکند تا مهارتهای حل مسئله، تفکر انتقادی و تواناییهای تصمیم گیری را در خود پرروش دهد. از سوی دیگر، استفاده بیش از حد از این بازیها میتواند منجر به اعتیاد، انزوای اجتماعی و پیامدهای منفی دیگر شود. پس بهتر است والدین بر بازی کودکان خود نظارت داشته باشند و محدودیتهای معقولی برای اطمینان از تعادل سالم بین بازی و سایر فعالیتها تعیین کنند.
انجام بازیهای استراتژیک اگر توسط والدین مدیریت شوند، مزایای زیادی برای کودکان دارند. بازیهای شبیه سازی اغلب سناریوها و مفاهیم دنیای واقعی را به شیوهای سرگرم کننده و تعاملی به کودکان آموزش میدهند. کودکان میتوانند از طریق بازیهای شبیهسازی در مورد اقتصاد، جغرافیا، علم و تاریخ بیاموزند. بازیهای شبیهسازی فضایی را برای کودک ایجاد میکند که بتواند خلاقتر باشد و ایدههای مختلف را آزمایش کند. کودکان میتوانند شخصیتها، ساختمانها و محیطهای خود را طراحی کنند که این باعث پرورش قوه تخیل آنها میشود.
این نوع بازیها تواناییهای شناختی کودکان، مانند استدلال منطقی، آگاهی فضایی، حفظ حافظه و دامنه توجه آنها را تقویت میکند. پازلها بازیهای متنوعی هستند که میتواند ساعتها کودکان را سرگرم کند. نمونههای بازیهای معمایی و پازل مانند به صورت اپلیکیشن یا بازیهای آنلاین موجود است. امروز که بیشتر کودکان با بازیهای آنلاین آشنا هستند، بهتر است با چند نمونه محبوب آن آشنا شویم:
بازی سود و کو
اگر کودکتان بالای ۸ سال سن داشته و با اعداد آشنایی دارد، این بازی برای او بسیار جذاب خواهد بود. بازی سود و کو یک بازی پازل محور بوده که به گفته محققان برای تقویت حافظه و ذهن بسیار مفید است. در این بازی باید در یک جدول ۹ در ۹ اعداد را از ۱ تا ۹ به شکلی کنار هم قرار دهید که در هر ردیف و هر ستون و هر مربع ۹ تایی هر عدد فقط یک بار تکرار شود.
بازی دره یادبود
این بازی در گوشی موبایل یا تبلت انجام میشود و فضای بسیار جذاب و پیچیده ای دارد. کودک در این بازی برای پیشرفت و ورود به مرحله بعدی با معماهای مختلفی رو به رو میشود و باید آنها را حل کند.
پازل
پازلها یکی دیگر از بازیهای جذابی هستند که در دسته بازیهای معمایی قرار میگیرند. این بازی کلاسیک نیز تنوع بسیار زیادی دارد و تعداد قطعات آن از آسان تا سخت دسته بندی میشود. در این بازی کودک باید قطعات مرتبط به هم را در کنار یکدیگر قرار دهد تا در نهایت یک شکل کلی تشکیل شود.
بازیهای تفریحی همانطور که از نامش پیداست، برای سرگرم کردن و لذت کودک طراحی شده است. این بازیها علاوه بر جنبههای سرگرم کننده، آموزنده نیز هستند. در ادامه چند نمونه از این بازیهای جذاب را بررسی میکنیم.
بازی پانتومیم خنده دار
این بازی، برای کودکان بسیار لذت بخش و جذاب خواهد بود. در بازی پانتومیم خنده دار، باید عمدا از کلمات خنده دار استفاده شود تا کودکان هنگام اجرای آنها مجبور شوند بازیهای خنده داری را برای دوستان خود اجرا کنند. انجام این بازیها قوه تخیل کودک را تحریک کرده و به رشد مهارتهای اجتماعی او نیز کمک میکند.
بازی سعی کن نخندی
در این بازی به نوبت هر کدام از بچهها باید شکلک دربیاورند و کودکان دیگر باید سعی کنند جلوی خنده خود را بگیرند. هر کودکی که بخندد از بازی حذف میشود. این بازی برای بچهها بسیار لذت بخش خواهد بود و مطمئن باشید هیچ کودکی نمیتواند به مدت زیاد جلوی خنده خودش را نگه دارد.
بازی این صدای کیه
بچهها به شکل دایره دور یکدیگر جمع میشوند. یک کودک در وسط دایره میایستد و چشمهایش را میبندد. یکی از کودکان باید با صدایی خنده دار حرف بزند و کودکی که چشمهایش بسته است باید حدس بزند که این صدای کیست.
بازیهای سوالی برای تقویت حافظه و توانایی حل مسئله در کودک بسیار مفید بوده و اطلاعات آنها را نیز افزایش میدهد. انجام بازیهای سوالی میتواند مهارتهای اجتماعی کودک را از طریق همکاری و کار تیمی بهبود بخشد و در عین حال اعتماد به نفس و عزت نفس او را نیز افزایش دهد. به طور کلی، بازیهای سوالی میتوانند راهی سرگرمکننده و مفید برای یادگیری و رشد کودکان باشند.
بازی بیست سوالی
بازی بیست سوالی یک بازی جذاب بوده که برای هر سنی مناسب است. در این بازی باید یک کلمه انتخاب شود و کودک با پرسش بیست سوال باید به جواب آن سوال برسد.
در این مطلب به انواع بازیها از جمله بازیهای پازلی، استراتژیک، شبیه سازی، حافظه، ریاضی و… اشاره کردیم. هر کدام از این بازیها تنوع بسیار زیادی دارند و به رشد فکری کودک کمک بسزایی میکنند. بهتر است هر کدام از این بازیها را متناسب با سن کودک انتخاب کنیم تا برایش لذتبخش و جذاب باشد. بازیها میتوانند در کنار سرگرمی، جنبه آموزشی داشته باشند و به تقویت مهارتهای حافظه، تفکر انتقادی، استدلال، تعامل اجتماعی و مهارتهای مهم دیگر کمک کند.